Cụ Nguyễn Sinh Sắc là một trong những nhà nho tiêu biểu của Nghệ An cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX. Con đường học vấn và sự nghiệp của Cụ phản ánh rõ nét tinh thần hiếu học, ý chí kiên cường và lòng yêu nước sâu sắc.
Sau khi được Cụ Hoàng Xuân Đường nhận nuôi dạy, Nguyễn Sinh Sắc đã có cơ hội học hành bài bản. Với tư chất thông minh và tinh thần hiếu học, Cụ nhanh chóng trở thành học trò xuất sắc, được thầy và bạn bè nể trọng.
Trong thời gian này, Cụ không chỉ học chữ nghĩa mà còn được hun đúc những giá trị đạo đức từ người thầy: sống chính trực, yêu thương dân nghèo, giữ khí tiết của một nhà nho yêu nước.
Năm 1894, Nguyễn Sinh Sắc đỗ Cử nhân, đây là một thành tựu lớn trong thời kỳ khó khăn của đất nước. Tuy nhiên, Cụ không dừng lại ở đó mà tiếp tục dùi mài kinh sử để hướng tới mục tiêu cao hơn.
Năm 1901, Cụ đỗ Phó bảng - một danh hiệu cao quý trong hệ thống khoa cử thời bấy giờ. Điều này chứng tỏ tài năng và sự kiên trì của Cụ trong việc học tập.
Sau khi đỗ đạt, Cụ Nguyễn Sinh Sắc được bổ nhiệm làm quan trong triều đình nhà Nguyễn. Tuy nhiên, Cụ không chạy theo danh lợi mà luôn giữ vững tư tưởng yêu nước, thương dân.
Trong thời gian làm quan, Cụ đã chứng kiến sự suy yếu của triều đình và sự xâm lược của thực dân Pháp. Điều này khiến Cụ nhận ra rằng con đường khoa cử truyền thống không thể giải quyết được vấn đề của đất nước.
Năm 1906, Cụ Nguyễn Sinh Sắc quyết định từ quan, trở về quê hương để sống cùng dân, chan hòa cùng dân. Đây là một quyết định dũng cảm, thể hiện tinh thần yêu nước và lòng thương dân sâu sắc của Cụ.
Từ đó, Cụ chuyển sang làm thuốc, chữa bệnh cho dân nghèo và truyền bá tư tưởng yêu nước. Cụ trở thành một nhà nho nhập thế, gắn bó với vận mệnh dân tộc.
Con đường và sự nghiệp của Cụ Nguyễn Sinh Sắc đã có ảnh hưởng sâu sắc đến các con, đặc biệt là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Từ tấm gương của cha, Bác đã học được tinh thần yêu nước, thương dân và ý chí kiên cường.
Có thể nói, sự nghiệp của Cụ Nguyễn Sinh Sắc không chỉ là câu chuyện cá nhân mà còn là minh chứng cho tinh thần yêu nước và lòng thương dân của các nhà nho Việt Nam trong thời kỳ khó khăn của đất nước.